เขียนโดย : นายแพทย์วรภัทร วงษ์สวัสดิ์

เบาหวานขึ้นจอประสาทตา คืออะไร? เบาหวานขึ้นจอประสาทตา หรือโรคจอประสาทตาเสื่อมจากเบาหวานหรือโรคเบาหวานขึ้นตา

เกิดได้อย่างไร? ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงจากโรคเบาหวาน ที่เป็นเรื้อรั้งจะทำให้เส้นเลือดขนาดเล็กพิการ เสื่อมตัวผิดปกติ ซึ่งทำให้อวัยวะที่เส้นเลือดเหล่านั้นไปเลี้ยง มีการเสื่อมตัวเป็นโรคขึ้นได้

เช่น ที่จอประสาทตา จะทำให้จอประสาทตาเสื่อมจากเบาหวานที่ไต จะทำให้มีไตเสื่อมหรือไตวายที่ปลายมือ ปลายเท้า จะทำให้เกิดมือเท้าชาหรือแผลที่เท้าหายช้าเป็นแผลเรื้อรังได้

โรคจอประสาทตาเสื่อมจากเบาหวาน มีอาการอย่างไร? เนื่องจากเป็นโรคเรื้อรังและเกิดความผิดปกติที่ละน้อย จึงทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากไม่มีอาการใดๆเลยในระยะแรก จะสามารถทราบได้โดยการตรวจตาอย่างละเอียดจากจักษุแพทย์เท่านั้น แต่เมื่อโรคเป็นมากขึ้นก็มีอาการตามัวลง อาจเกิดแบบค่อยเป็นค่อยไปหรือตามัวลงเฉียบพลันทันทีได้

ตามัวลงเกิดขึ้นได้อย่างไร

ตามัวเกิดจากเกิดจากเส้นเลือดที่ผิดปกติ แบ่งเป็น 4 กรณี ดังนี้

• กรณีแรก จะมีการเสื่อมตัว เกิดการรั่วของสารน้ำหรือไขมัน ซึ่งปกติแล้วอยู่ในหลอดเลือด จะรั่วออกมาในเนื้อเยื่อทำให้เนื้อเยื่อจอประสาทตามีการบวม ถ้าการบวมนั้นเกิดบริเวณตรงกลางของจอประสาทตา หรือที่เรียกว่า จุดรับภาพ ก็จะทำให้รับภาพได้ไม่ชัดเจน
• กรณีที่สอง เส้นเลือดเล็กๆที่มีการเสื่อมตัว อาจมีการอุดตัน ทำให้เนื้อเยื่อประสาทตาพิการขาดเลือด มีการอักเสบและการตาย ของเนื้อเยื่อเกิดขึ้น ทำให้มีเนื้อเยื่อบวมและมีการงอกเส้นเลือดที่ผิดปกติมาชดเยก็จะทำให้มองเห็นลดลงเช่นกัน
• กรณีที่สาม เส้นเลือดที่เสื่อมตัวอาจแตก มีเลือดไหลออกมาอยู่ในเนื้อเยื่อลูกตา การมีเลือดออก ถ้ามีปริมาณน้อยอาจไม่มีอาการหรือเห็นเป็นเงามัว แต่ถ้าปริมาณมากๆอาจทำให้การมองเห็นลดลงมากทันทีได้
• กรณีสุดท้าย เมื่อมีการเสื่อมตัวอย่างมากจากเบาหวาน เนื้อเยื่อจอประสาทตาจะเกิดพังผืดแผลเป็นซึ่งพังผืดเหล่านี้จะดึงรั้งเนื้อจอประสาทตาให้เกิดภาวะจอประสาทตาลอก หรือจอประสาทฉีกขาดได้ ซึ่งกรณีนี้ ต้องรักษาด้วยการผ่าตัดเพราะถ้าทิ้งไว้จะทำให้สูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรได้

การรักษาและคำแนะนำ

การรักษามีทางใดบ้าง? ถ้าเป็นเบาหวาน ไม่ว่าจะมีหรือไม่มีจอประสาทตาผิดปกติจากเบาหวาน ก็จำเป็นต้องคุมระดับน้ำตาลในเลือด นอกจากนี้ต้องควบคุมระดับไขมันในเส้นเลือดและความดันโลหิตสูงด้วย เพื่อป้องกันและควบคุมไม่ให้โรคเบา หวานขึ้นตาลุกลามขึ้น

• ถ้าเป็นเบาหวานขึ้นตาระยะแรก ไม่จำเป็นต้องรับการรักษา แต่ต้องมาตรวจตาตามนัด ถ้าพบความผิดปกติมากขึ้น แพทย์จะพิจารณาให้การรักษาต่อไป
• ถ้ามีอาการบวมหรือมีเส้นเลือดที่ผิดปกติ ฝ่อแห้งลงได้
• ถ้ามีเลือดออก มีพังผืดดึงรั้งหรือมีจอประสาทตาลอก ปัจจุบันสามารถผ่าตัดรักษาได้

ผลการรักษาเป็นอย่างไร? การรักษาไม่ว่าจะเป็นการฉายเลเซอร์หรือการผ่าตัด ล้วนแต่ทำเมื่อจอประสาทตามีความผิดปกติมานานและมี ความเสียหายเกิดขึ้นแล้ว ดังนั้น ผลการรักษาจึงขึ้นกับหลายปัจจัย เช่น ระยะเวลาที่ป่วยเป็นเบาหวาน, การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วย, สุขภาพทั่วไปของผู้ป่วยและที่สำคัญคือความผิดปกติของตาก่อนรักษาเป็นมากน้อยระดับใด

คำแนะนำสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน? เนื่องจากระยะแรกของโรคอาจไม่มีอาการ ดังนั้น ผู้ป่วยเบาหวานทุกรายจึงจำเป็นต้องรับการตรวจตาโดยจักษุแพทย์ อย่างน้อยปีละครั้ง นอกจากการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดแล้ว ยังต้องรักษาสุขภาพทั่วไป, ควบคุมความดันโลหิต, ไขมันในเส้นเลือดและออกกำลังกายสม่ำเสมอ